خیام نيشـابـوری

خیام كیست و چه مى گوید؟
نگاهى نو به افكار و اندیشه هاى خیام

از آغاز نفوذ اسلام در ایران، مردم این سرزمین مبارزات دامنه دار خود را در ابعاد گوناگون و در زمینه هاى مختلف بر ضد اعراب و آئین تحمیلی آنان آغاز كردند. از جمله اینكه، از دل اسلام صدها فرقه و مكتب و مذهب بیرون کشیدند كه تعدادى از آنها هنوز هم با سخت جانى ادامه حیات می دهند. فرق و مكاتب و مذاهبی نظیر؛ خوارج، قدریه، معتزله، زیدیه، كیسانیه جبریه، اشعریه، مرجئه، ضراریه، كرامیه، باقریه، باطنیه، جعفریه، موسویه، شیطانیه، حازمیه، نظامیه، وهابیه، علویه، شعوبیه، اسماعیلیه، صوفیه، شیعى، سنى و...غیره ازآن جمله اند.
* * * * *

نگاهى نو به افكار و اندیشه هاى خیام

ـ قرن چهارم و پنجم و ششم، قرونى هستند كه سخت ترین نوع احتناق و تفتیش عقاید بر عالم اسلام حكمفرما بود، و حكما و فلاسفه شدیدترین آسیب ها و صدمات را از طرف اهل حدیث و فقه و متشرعین قشرى تحمل می کردند. به عنوان نمونه، حدود یک قرن قبل از خیام، حسین بن منصور«حلاج»را به خاطر یک جذبه صوفیانه به دار كشیدند. چند دهه قبل از خیام، ابن سینا از ترس محمود و پسرش مسعود غزنوى از این شهر به آن شهر فرار مى كرد و می کوشید تا جان خود را از شرّ این دو سلطان ترك غازى نجات دهد. نیم قرن بعد از خیام نیز دو تن از فاضلترین اندیشمندان و بزرگترین عارفان كه یکى از آن دو(شهاب الدین سهروردى، شیخ اشراق) به یقین در زمره افتخارات ایران و جهان است و چنانچه دژخیمان جان او را در جوانى نگرفته بودند، بى شك از متفکران بى نظیر عالم بشریت مى شد، و دیگری(عین القضاه همدانى)عارف بزرگ را به تحریک فقها و محدثین به طرز فجیع و ناسزاوارى به قتل مى رسانند تا پس از آن هیچکس جرات نیابد که
برخلاف شربعت مطلبی بنویسد یا سخنی بگوید.

پاریس 1367- هوشنگ معین زاده[+]

برای مطالعهً متن کامل این پژوهش، لطفاً اینجا[+] را کلیک بفرمائیـــد.